Gwasg Y Bwthyn (2025) / ISBN 9781917006255 / 192 t.
Celf y clawr gan Richard Farmer, Gwasg Cae Coch
“Cydwenwn, cyd-ddigiwn, cydofidiwn a chyd-dristhawn â’r awdur ar ei hynt. Defnyddia holl adnoddau’r Gymraeg, o’r clasurol coeth i’r demotig sathredig i adrodd ei hanesion.”
“Y darllenydd ei hun sy’n elwa fwyaf ar ei ymdriniaeth newydd sbon o ddiwylliant cwiar hanesyddol a chyfredol Cymru, a hynny drwy gyfrwng bydolwg ac iaith sy’n sgleinio’n loyw, yn glir ac yn llawn gweledigaeth.’”
Gan gyfuno cofiant, beirniadaeth lenyddol, hanes diwylliannol, ac ysgrifennu creadigol mewn naratif hygyrch, mae Iestyn Tyne yn mynd â'r darllenydd ar daith hollol fodern i'r gorffennol.
Ychydig dros ganrif ers i Prosser Rhys ennill Coron yr Eisteddfod Genedlaethol yn 1924 gyda'i gerdd ddadleuol "Atgof", cychwyna'r awdur Cymreig adnabyddus Iestyn Tyne ar daith lenyddol sy'n olrhain llwybrau'r gwaith arloesol hwn. Mae'r darn ffeithiol creadigol hwn yn stori dditectif lenyddol a myfyrdod personol ar hunaniaeth cwîar yng Nghymru.
Mae archwiliad yr awdur yn mynd ymhell y tu hwnt i ddadansoddiad llenyddol, gan blethu ystyriaethau o ysgrifennu LHCTC+ yng Nghymru, sensoriaeth a rhagfarn, cwestiynau am wreiddiau a magwraeth, cynefin ac ymfudo, salwch, a deinameg gymhleth cof a hunaniaeth. Mae'r gwaith yn rhoi persbectif cyfoes hanfodol ar un o gerddi mwyaf arwyddocaol ond dadleuol llenyddiaeth Gymraeg.
//
Blending memoir, literary criticism, cultural history, and creative writing in an accessible narrative, Iestyn Tyne takes the reader on a thoroughly modern journey into the past.
Just over a century since Prosser Rhys won the National Eisteddfod Crown in 1924 with his controversial poem "Atgof ("Memory"), acclaimed Welsh writer Iestyn Tyne embarks on a literary journey that retraces the paths of this groundbreaking work. This creative non-fiction piece serves as both literary detective story and personal meditation on queer identity in Wales.
Tyne's exploration goes far beyond literary analysis, weaving together considerations of LGBTQ+ writing in Wales, censorship and prejudice, questions of roots and upbringing, habitat and migration, illness, and the complex dynamics of memory and identity. The work provides a vital contemporary perspective on one of Welsh literature's most significant yet contentious poems.
“Sgwrs yn yr ystyr orau sydd yma, ac fel pob sgwrs werth ei chael, ceisir ymglywed â phethau sy’n gorwedd dan yr wyneb neu’n cael eu dal yn ôl, pethau anodd eu mynegi, neu o leiaf bethau anodd eu hyngan mewn geiriau.”
“Cenfydd y gyfrol synhwyrus hon ei hegni byrlymus yn y symud rhwng ffaith a ffuglen, rhwng plaisir a jouissance, rhwng deddfau a greddfau.”